1) AMONYAK ÜRETİM TESİSİ FAALİYETİ
İşletmenin faliyet alanı, 110-120 bar basınç, 350-550 °C sıcaklık aralığında Demir(Fe) katalizörler üzerinde, Hidrojen ve Azot gazlarının reaksiyona girmesiyle, ( N2 + 3H2 ↔ 2NH3+ Q ısı ) reaksiyon denklemi doğrultusunda meydana gelen ve bitkilerin azot ihtiyacının karşılanmasında kullanılan inorganik gübrelerin üretiminin ham maddesi olan Amonyak (NH3) üretimidir. Üretim ham maddeleri doğalgaz, su ve atmosfer havası olan Amonyak üretimi için gerekli 1/3 oranındaki hidrojen-azot gaz karışımının elde edilmesi; 1/3 oranındaki doğalgaz-su buharı karışımının Nikel katalizör bulunduran boru tipi reaktörlerde parçalanarak hidrojen ve karbonmonoksit gazlarına dönüştürülür. Takip eden ünitelerde karbonmonoksit gazları da hidrojene çevrilmiş olarak çıkan gazın içine, atmosfer havasının ilave edilip yanma reaksiyonlarında kullanımından geriye kalan atmosfer havası azotuyla oranında azot ve hidrojen gazları karışımına sahip olan gazların; içinde Demir(Fe) katalizörü bulunduran Amonyak Sentez Reaktöründe reaksiyona girmesi sonucunda elde edilir.
2) FOSFORİK ASİT ÜRETİM TESİSİ FAALİYETİ
Bölgeden çıkarılan fosfat, diğer girdi üreünler ile beraber gübre haline getirilecektir. Böylece Türkiye’de ilk kez hammaddesini kendisi çıkartıp, gübre üreten bir fabrika kurulmuş olacak ve ülkedeki tek fabrika olacaktır. Ülke ekonomisine büyük katkı sağlaması beklenmektedir. Fosfat, Türkiye’de petrol ve kömürden sonra en çok ihraç edilen ürün sıralamasında 5. sırada yer almaktadır. Fosforik asit üretimi için gerekli olan fosfat cevheri maden sahasından çıkarılıp kamyonlara yüklenir. Kamyonlara yüklenen fosfat cevheri çeneli kırıcıda kırılır. Kırılan fosfat cevheri otojen değirmende öğütüldükten sonra çamur hazırlama bölümünde su ile çamur haline getirilir. Fosfat çamuru, sülfürik asit ve su ataktank reaktörlerinde reaksiyona girer.Oluşan reaksiyon çamuru reaktörlerde karıştırılarak reaksiyonların tamamlanması sağlanır.Reaksiyonlar sonucu ortaya çıkan gazlar fan yardımı ile reaktörden emilir ve gaz yıkama kulesine gönderilir.Gazlar kulede proses suyu ile nozullar yardımıyla temizlenir, bacadan atmosfere verilir.Reaktörlerde oluşan çamur bir pompa yardımı ile filtreye beslenir. Filtre tavasında süzülen %28 P2O5 konsantrasyonundaki zayıf fosforik asit tanklarda depolanır. Filtre üzerinde kalan alçıtaşı, alçıtaşı kabına boşaltılır burdan kamyonlara yüklenerek düzenli atık depolama tesisinde depolanır.
Taşkan hattından alınıp depolanan zayıf asit evaporatöre beslenir.Evaporatör ünitesine gelen asit buhar verilerek vakum altında sirkülasyon yaptırılarak kaynama sıcaklığına getirilir. %52 – 54 P2O5 ihtiva eden asit konsantre asit tanklarda depolanarak gübre üretiminde kullanılır.
3) SÜLFÜRİK ASİT ÜRETİM TESİSİ FAALİYETİ
Küre Tesislerinden flotasyon işleminden sonra atık olarak alınan pirit konsantresi Mazıdağı Sülfirik Asit Tesisinde yüksek fırınlarda yakılarak kalsin külü ve sülfürik asit üretimi gerçekleşecektir. Pirit akışkan yataklı fırınlarda kavrularak sülfürik asitin hammaddesi olan kükürt dioksit ve liç prosesinin hammaddesi olan kalsin külü oluşacaktır. Sülfürik Asitin hammaddesi olan kükürtdioksit(SO2), çeşitli proseslerden geçirilerek sülfürik asit elde edilecek ve fosforik asit üretiminde kullanılacaktır.
Tesisin en büyük özelliği öz kaynakların kullanılarak üretim yapmasıdır. Bölge insanına istihdam sağlayacak olan fabrika hammadde ihracı ile yurt dışına çıkan milli sermayeyi ülkede tutacaktır. Yerli enerji kaynaklarının kullanımı ülke kalkınmasında önemli bir rol teşkil edecektir.
4) DAP VE ÜRETİM PROSESİ
DAP( Diamonyum Fosfat) gübresi %18 N, %46 P2O5 kompozisyonuna sahip olup iki besinli bir kompoze gübredir. Fosforlu gübre kaynağı olarak kullanılmasının yanında, içeriğindeki azot, amonyum (NH4+)formunda olduğundan toprakta kolayca tutulur ve aşırı yağış veya sulama nedeniyle topraktan yıkama ile azot kaybı olmaz. Özellikle bitkilerin ilk gelişim döneminde kök gelişimi ve enerji metabolizmasında önemli rol oynar. Çözünürlük ve bitkisel beslenme bakımından verimli olup, çiftçiler tarafından en çok tercih edilen toprakaltı ( Taban) gübresi olarak kullanılır. DAP gübresi tüm taban gübreler gibi ekim öncesi veya ekimle birlikte uygulanmalı ve toprağa karıştırılmalıdır. DAP gübresi içeriğindeki fosforun toprakta tutulması ve toprağın derinliklerine doğru hareket edememesinden dolayı çimlenme sonrası uygulanması etkisini göstermez. DAP üretiminde ana reaksiyon amonyağın fosforik asit ile ve daha az bir ölçüde sülfürik asit ile boru reaktör olarak adlandırılan reaktörde 3-5 saniye gibi kısa sürede reaksiyona girmesi sonucu ilk olarak MAP (Mono Amonyum fosfat) mayşesi oluşturulur. Oluşan bu mayşe granülatör tamburu içerisinde bulunan katı yatak üzerine püskürtülerek granül hale getirilir ve bu arada 2. Amonyaklaştırma ile DAP (diamonyum fosfat ) formuna dönüştürülür.
5) METAL GERİ KAZANIM ÜRETİM TESİSİ FAALİYETİ
Küre Tesislerinde flotasyon işleminden sonra atık olarak alınan pirit külü Mazıdağı Sülfürik Asit Tesisinde yüksek fırınlarda yakılarak pirit bünyesindeki kükürt (S) hava ile oksitlenerek kükürt dioksit ve sonrasında çeşitli proses adımlarından sonra sülfürik asit (H2SO4) ürün haline getirilip kullanıma hazır olacak şekilde depolanır.
Pirit Külü bünyesindeki kükürt uzaklaştırıldıktan sonra filtrelerde toplanan kül, kalsin külü geri kazanım tesisinde (Liç) hammadde kaynağı olarak kullanılmak üzere tesise yönlendirilir. Otoklav alınan kalsin külü burada yüksek basınç, yüksek buhar ve oksijen ile kimyasal reaksiyonlara tabi tutularak, kalsin külü bünyesindeki kobalt, bakır ve çinkonun solüsyonuna geçmesi sağlanır. Burada Çamur çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek elde edilen solüsyon, bakır solvent ekstraksiyon bölümüne gönderilir ve bünkesindeki bakır satışa hazır duruma getirilir.
· KOBALT KARBONAT ÜRETİM PROSESİ
Karbonatlama Ünitesinin Amacı;
Kobalt karbonatlama ünitesinin temel amacı kobalt sülfat solüsyonundan Kobalt Karbonat üretmektir. Bu amaç için solvent ekstraksiyondan gelen kobalt sülfat solüsyonu kullanılır.
Karbonatlama Ünitesi aşağıdaki bölümlerden oluşur:
- İyon Değiştiriciler
- Kadmiyum Giderme ( isteğe bağlı)
- Kobalt Karbonatlama
- CoCO3 çöktürme
- CoCO3 filtreleme
İyon Değiştirme Kolonları
İyon değiştiriciler kobalt sülfat solüsyonu içinde kalan bakırı geri kazanmak için kullanılan kolonlardır. Kolonların verimi solüsyon pH ile doğrudan değişmektedir. Bu nedenle pH sürekli istenilen aralıkta tutulmalıdır. Ayrıca, bakır konsantrasyonu laboratuvar sonuçlarından takip edilebilir.
Kadmiyum Giderme
İyon değiştirme kolonlarından sonra solüsyon içindeki kadmiyumu gidermek için kurulan devredir. Gerekli pH ayarlaması ve kimyasal beslemesi yapılarak filtrelenen solüsyon içindeki kadmiyum giderilir. Verimli bir kadmiyum giderme işlemi için pH, sodyum karbonat akışı ve aerophen dozajlaması oldukça önemlidir.
Kobalt Karbonatlama
Kobalt solüsyonun karbonatın elde edildiği devredir. Solüsyon, solüsyon besleme tankından reaktörlere beslenir. Reaktörlere ayrıca, sodyum karbonat beslemesi yapılır. Sodyum karbonat ve solüsyon arasında aşağıdaki tepkime gerçekleşir. Uygun bir kobalt karbonatlama için pH ve sıcaklık daima kontrol edilmelidir.
CoCO3 Çöktürme
Karbonatlama işleminden sonra katı-sıvı ayrımı için kobalt karbonat tikinere beslenir. Tikiner amacı uygun bir çöktürme ortamı sağlayarak katıyı sıvıdan ayırmaktır. İstenilen kek verimi için pH, flokulant miktarı, çekirdekleme döngüsü, üst akış kaçak kontrolü, tikiner alt yoğunluğu, tikiner tork büyüklüğü takip edilmelidir.
CoCO3 Filtreleme
Kobalt karbonat filtrelemenin amacı, tikinerden gelen karbonat çamurunu nemi düşürüp paketleme ünitesine aktarmaktır. Filtreleme işlemi için tikiner alt yoğunluğu, filtreleme süresi, kek kalınlığı, nem oranı önemlidir.